Oktober

Denne hausten har vore den finaste på mange år. Været, fargene, lufta. Det har også vore ein travel haust, men vi har innimellom fått tid til litt hytte- og uteliv.

Lasta med smågodt, lompe og ost var vi rusta for eit døgn til fjells, vesla og eg, ein fredag efta etter jobb og barnehage. Veslehytta er rask å fyre opp. Vi benka oss inntil omnen med smågodtposen, før vesla raskt tok kvelden, lykkeleg av å vera på hytta.


Hyttestemning.

Resten av kvelden var det berre meg sjølv eg trengte å tenkje på. Kjartan Fløgstad sin Pyramiden, portrett av ein forlaten utopi på øyret, om den i dag tomme gruvebyen Pyramiden på Svalbard, om gruvesamfunn generelt og gruvedrift også i overførte tydingar. Godt å både kunne høyre bok og legge opp 140 nye ullmasker i fred og ro. Sju stearinljos framfor meg og Solan god og fornøygd under senga. Ute: Fullmåne, kuldegrader, snødryss på bakken. Fantasi/ realitet: Må ringje Øyvind for bistand under dobesøk ute, kjapt inn att, altfor mange ukjende farer utanfor hyttedøra, viktig å feste kroken på døra godt, tryggast inne. Konklusjon: For mykje av skumle nyhende på Dagsrevyen og i nettaviser. Skikkeleg surt å vera mørkredd når det er så fint ute! Det er vel berre en konsekvens av at ein er for lite ute utanfor gateljosa sine trygge sirklar og utanfor trafikken sine vande lydkulisser. Kvelden var fin, natta god og stille.

Hytta er kald på morgonkvisten, og neste gong må vi hugse mat til granmeisen og dompapen som har matfat i furua utanfor vindauget. Laurdag morgon etter frukost, vart det bålfyring ved Storsteinen. Endeleg er bandtvangen over, Solan har det aldri betre enn når han får suse avstad mellom furuleggane, i vill fart, med tunga ut til venstre og fritt utløp for ei ellevill glede.

Morgonbål ved Storsteinen.

Eitt sett av mine oldeforeldre, Rønnaug og Nils Amundsen, kom til Vågå på byrjinga av 1900-talet frå den vesle brattlendte plassen Staurustberget i Lom. Her hadde vi aldri vore, inntil for ein dag nå i oktober. Nordover mot Staurustgrenda på nordsida av Ottaelva går stigen i varm og lun furuskog, somme tider gjennom fuktig gran- og blandingsskog, heile tida nede ved elva.

Skogbotn lyser grønt.

Ute på nokre steinar i elva såg vi plutseleg ei gås - eller? Bakketung og rar fasong, og ei gås heilt åleine? Verka rart. Plutseleg letta ho, og var i same augneblink ei ørn. Vinkelen vi såg ho frå spelte oss eit puss, og i nokre sekund kunne vi nyte synet av det lange vengjespennet til kongeørna der ho lett letta og svinga seg ut av synsfeltet vårt. Ingrid Marie si fyrste ørn på nært hald - begeistringa var stor!

Staurustberget må ha vore ein tungdreve, men solfylt plass. Murane etter gamle hus og ei nyare oppsett, men nedfalls stugu, øvst på jordet. Jordet er på tur til å gro att.

Staurustberget.

Den store lerka eit stykke nede på jordet sto der kanskje også for hundre år sidan - ikkje utenkjeleg med den grove stamma og grå barken. Elles så var det ingenting som kunne fortelja oss meir om korleis det var å leva der. God utsikt vestover mot Skjåk var det nok den gongen, kanskje tok vinden godt tak. Kvar henta dei vatnet frå - helt nede i elva? Kva brukte dei jorda til, kva dyr hadde dei? Kva gjorde at dei bestemte seg for å ta vegen austover heilt til Vågå? Vi kunne sikkert funne ut meir om dette. Uansett er det ein fin følelse å sitte på same plassen som oldeforeldra mine kanskje også sat i fristunder, ved den store steinen nede på tunet.

Legg til bildetekst

Vestvågøy og Hoddevika

Nesten ei vekes haustfri frå arbeid og barnehage, og turen gjekk rett vest til Vestvågøy med ein avstikkar til Stad og Hoddevika. Vi hadde base på Ulvesund fyr, utanfor Måløy. Skipsleia går gjennom Ulvesundet på veg nord- eller sørover kysten, og Ulvesund fyr syner leia for båtane som kjem inn Sildagapet. For ungane var dette perfekt - kven treng tv når ein har sjø, fyr og båtar rett utanfor vindauget?

Kråkenes fyr har ei langt meir spektakulær plassering enn Ulvesund, ute på Kråkenes ytterst på Vågsøy. Med stiv kuling i lufta var det berre å dra på seg hetta og nyte synet av skummande bølgjer inn mot berga, medan måkene synte seg som dei mestarane dei er i lufta over bølgjene.

Kråkenes fyr i stiv kuling. Flott plass, men det vart i striaste
laget for fiskesnøret.

Blågrønt hav så langt horisonten let oss å sjå.

Fisket var så som så, eller kanskje var det fiskelykka som hadde dårlege tider. Eit par svært unge lyr var det einaste vi fekk på kroken. Eller - Ingrid Marie fekk faktisk ein bra stor ein på kroken, heilt sjølv, med den vesle fiskestanga si som er hardt brukt og plastra ytterst, men mamma gjekk i fistel da den skulle hankast inn. Det vart ikkje vi som tok frå han glade haustdagar i sjøen, i hvertfall.

Her blir ein 200 gr lyr filetert i Osmundsvåg. Mager kost for eit
reisefølgje på fem!

Laurdagen brakte med seg ruskevær, og vi tok bilen til Hoddevika. Denne vesle bygda ute på Stadlandet er ein vakker plass. Grøn dalbotn, mørke og kneisande fjellsider og havet som går inn frå vest. Her er ein lang molo, finkorna strand som strekkjer seg i nesten heile dalen si breidde og bølgjer som, i hvertfall denne dagen, krusa seg nokså avslappa innover stranda. 

Tungt skydekke over Hoddevika.

Fargespekteret går frå det irrgrøne til det grønsvarte. Og så sanden
da - den uendeleg store sandkassa!

Ein får det visst ikkje meir artig enn ein lagar det til for seg sjølv!

Sein ettermiddag, og lyset over Stadlandet er noko ein kan leva av
eine og aleine - om det ikkje var for noko som heitte leggjetid for ungar!

Sommar 2013: Vetti, Tesse, Fuglesetermyrane, Lemonsjøen og Knutshø

Det har vore ein lang, lang sommar. Ikkje lang som i kjedeleg lang, men ein fin, lang sommar med langfri. Det har vore ein retteleg hyttesommar. Det betyr at vi og ungane har teke det med ro, kosa oss på hytta, fiska, gått småturar, strikka, lese, så vidt bada, pussa opp hus... Nå har vi trådd inn i kvardagen att, og det er på tide med ei oppsummering av noko av det vi har sett og gjort.

Ein liten vestlandstur endte opp på Vetti. Alternativet var ei innrøykt campinghytte lenger nedi dalen. Valet vart veldig enkelt. Vi skunda oss å pakke med oss det som var høgt naudsynt, og tok ein unge i vogn og ein annan i bæremeis. Den dugnadsbygde Folkevegen slynger gjennom Utladalen langs vakre Utla. Fine bruer, høge fossar, grønt og frodig, ein og annan gard der ein ikkje skulle tru det gjekk an ein gong å kome på å busette seg. Halvanna times trasking gjennom vakre Utladalen og ei klynge med raude hus låg oppi lia og venta på oss - Vetti gard.

Vetti gard.

Vetti gard ligg oppe i dalsida midt i kulturmarka som ikkje lenger er vedlikehalde slik ho ein gong var. Vi var nesten åleine på Vetti denne kvelden, og hadde storstugu for oss sjølve. Heilt stilt, ungane sovna i kvar si køyeseng på sovesalen oppe etter ein god middag.

Kveld, idyll i stugu på Vetti.

Etter treretters og ei overraskande god natts søvn, tok vi morgonen etter turen inn til Vettisfossen, det høgaste uregulerte fossefallet i Noreg og Nord-Europa. Attende på garden åt vi frukost og var klare for heimturen. Anbefalt!

Juv i Utla.

Ein efta i "barnehagetilvenningsveka": Sol frå blå himmel, ungar henta tidleg i barnehagen, Øyvind hadde pakka sekken med både niste og pølser, og vi køyrde oppå Tesse til Åsvangsetra. Innover her er det furuskog, grøn lyng og myrer. Denne gongen tok vi råket langs vatnet. Bål i vasskanten, pølse på pinne, litt molteplukk og kos. Så fint vær, så blide ungar, så triveleg efta!

Liten kar med stor utsikt!

Ingenting er som å kaste stein på stein på stein...

Langs Tesse.

Vi har vore på hytta fleire veker i strekk denne sommaren. Bra for ungane, bra for oss. Borte frå oppussing av hus, klesvask, arbeidstid og internett (vel, nesten) slappar vi av på ein annan måte enn heime.

Seinkveld på Lemonsjøen.

Heilt grei morgonkvist.

Går du langs Fuglesætermyrane så langt at du kjem til Smådøla ser du anleggsarbeidet som pågår i tilknyting til kraftutbygginga av Smådøla. Men før det er det lite folk og fine myr- og skogområde. Skogbotn er grøn, furuene høgreiste og gamle, og myra strekkjer seg ljosgrøn langt avstad.

Fuglesetermyrane.

Ein august-laurdag tok vi turen til Knutshø. Vi kleiv opp blautt berg med hund og ungar i bæremeisar, plukka krekling, såg på utsikta, åt den gode nista vår, gjekk litt til, for så å slengje oss ned i lyngen att. Klive på ein stor stein, nyte utsikta sørover mot Høgdebrotet dra fram att minnet om den fine Leirungsdalen vi ser munninga på. Perfekt med stuttføtte ungar på snaufjellstur, da styrer dei seg nesten sjølve utan å gå seg fast i lyng og kratt. Og så lenge det er bær å plukke er det liv laga å kose seg i mose og lyng.

Knutshø med utsikt mot Høgdebrotet og Leirungsdalen. Folket kosar seg i lyngen!

Og nedatt på sørsida av Knutshø er det mange fine detaljer å bli hengande att i...

På "andre sida" av Lemonsjøen ligg Bjøynnberget. Her er det bratt, frodig og spennande å gå. Litt vel spennande kanskje, til tider, når ungane hylskreik av frustrasjon over altfor frodig vegetasjon og altfor bratt terreng. Visstnok var det gøymd våpen her under krigen - med store berg, steinar og huler var det vel godt med gøymestadar. Vi, derimot, hadde ingenting å skjule, men var på utkikk etter fast fjell for Øyvind å klive i. Huletur vart det også.

Lita Linnea i Bjøynnberget.

Ein liten eftastur i regnværet og 22 heimedyrka epler...
Det er fint å ta med seg Ingrid Marie ut ein tur om eftan. Det er i grunn litt fint å ha ungane kvar for seg litt. Da er det lettare å snakke, og ungane slappar meir av. Ein efta nå i september gjekk vi opp forbi Svenskelykkja i regnværet. Der sat vi nokså tørt under ei stor gran, med termos, nugatti og lompe og den nye supergode byggrynslunsjen på boks.

Varmvatn på termos og nugatti på lompa.
Her var det fint!

Ingrid Marie var engsteleg for sau og kyr, medan eg skvatt mest da ho ropte ut at det var ei krokodille på låret mitt. Med min araknofobi og vaksen bistand altfor langt unna, drog eg umiddelbart ei slutning og såg for meg ein alvorleg stor edderkopp på låret. Det var imidlertid berre ein liten raud ein. Eg hadde ein gong ikkje problem med å knipse den unna.

"Kår æ enna saun, mamma?"

Og så over til eplesesongen: I forfjor planta vi to epletre i hagen. Dei er fulgt opp og handtert med forsiktigheit (les: "ikkje kom borti med plenklipparen!"), og i fjor kunne vi hauste eitt eple frå det eine treet. Det såg miserabelt ut. Kva gjorde vi gale? Men: 15. september i år kunne vi hauste heile 22 raude haugmenn! Det vart to-tre glas med syltetøy. Var om mogleg litt for generøs med sukker og fruktpektin, men heimelaga og likevel godt!

Nyplukka, sprøyta berre med duskregn.

Husmorfri

Det er 2013, og det er nesten ikkje lov å ta ordet i sin munn. Bortsett frå om dreg seg med i ein likestillingsdebatt da. Men her er det ingen debatt og eg seier det likevel: Husmor! Nå når eg er i permisjon er det langt rettare å kalle meg sjølv husmor enn yrkeskvinne (og det er fortsatt 2013, sjølv om ordet yrkeskvinne tilseier at vi er nokre tiår attende). Det er lite baking av cupcakes og det er lite kafebesøk, men klær vaskar eg, eg hankar fram støvsugaren sikkert ein gong for dagen, vaskar golv og tørkar støv gjer eg innimellom, tek oppvasken og lagar mat og strikker ullvotter. Og tek meg av ungen, sjølvsagt. Så ja, eg føler eg kan kalle meg husmor. Og i dag tok eg husmorfri!

Og høgt der oppe over meg er tretoppane...

Det var opphalds, og eg pakka med Jo Amund, sovepose og liggeunderlag, termos og niste, og rusla innover Gjæsingvegen. Sola varma når ho titta fram, fuglane var i vårstemning og Jo Amund sov i vogna. Eit stykke innover vegen drog eg vogna opp gjennom skogen langs ein stig, og fann meg ein retteleg fin plass i lyngen der eg rigga meg til i soveposen. Sovna gjorde eg også, tenke seg til - ein onsdag midt på dagen!

Er det eigentleg lov å krype nedi soveposen ein onsdag føremiddag?

Da eg vakna att var det snøvær i lufta. Fuglekvitteret var borte, og lyden av ei hissig motorsag frå langt borte flaug med vinden gjennom skogen. Te på termos og leverpostei på skiva, og ei bildemelding til Øyvind på jobb for å syne fram kva eg tok meg til gjorde susen, og da Jo Amund vakna opp, var det allereie gått eit par timar.

Mor og son.

Eg må jo seia da, at eg, og mange med meg, er utruleg priviligerte som kan gjera nettopp dette i periodene vi er heime med ungar. Eg gler meg over kvar gong eg kan gjera noko slik som dette. Så i dag har eg hatt husmorfri, ei retteleg fin fristund vart det - og enda til vart det middag til mann og ungar om ettermiddagen!

Yo!

Pulktur på Valdresflya

Midten av april, tysdag, mammapermisjon, blå himmel - sol! Bilen blir pakka og turen går til Valdresflya.

Det er oppbrøytt parkering ikkje langt nedafor det høgste punktet på flya. Jo Amund blir stappa ned i pulken og Solan sett i sele, og turen går mot Raudhamran. Vi er heilt åleine så langt vi kan sjå denne dagen, men fleire skispor som snor seg innover vitnar om meir aktivitet i helga. Desto heldigare er vi som får snøen og sola for oss sjølve denne dagen!

Skiføret er fint, om enn noko skavlete. Vi tek pause ved ein stor stein som gjev skugge - eg har gløymt solbriller til minsten og eg har gløymt å smøre kjakene hans med solkrem også. Derfor pakkar eg han godt ned under pulkskjermen og tek pausa i skuggen. Banan og lompe går ned på høgkant, og sjølv om snøen er hard der vi sit, er det vanskeleg å bevege seg rundt for ein liten kropp innpakka i tjukke vinterklede. Når Jo Amund så får "desserten" sin er han strålande fornøygd. Den beste nista er aldri langt unna når mamma er med!

God og fornøygd kar!



Solan higer etter å få sin del av nista.

Eg har lyst til å sjå innover Leirungsdalen, og siktar derfor mot Raudhamran. I skaret mellom denne og høgde 1787 er det tydeleg at vinden får ekstra godt tak - her er snøen forma i vakre skavlar og skil seg ut frå resten av området.

Småtten sovnar i pulken, og vi tek ikkje turen opp på Raudhamran. I staden følgjer eg berre skaret innover mot Leirungsdalssida til eg ser innover. Leirungsdalen må vera ein av dei finaste dalane Jotunheimen har - og det er mange å ta av. Høge toppar kneisar over dalen på både nord- og sørsida.

Solan jagar opp tre kvitkledde ryper på turen, ellers er det stilt rundt oss denne aprildagen.

Leirungsdalen.

Liten jentetur, Tesse og Ruphøe

Sundag pakka Ingrid Marie og eg sekken med niste og ved, køyrde opp fjellvegen og parkerte bilen ved "dammen", like før innkøyringa til Tesse og Brimiland. Vegen her går innover mot Gjesingvatnet, og er ein idyll som oftast blir forbikøyrd på veg mot Lemonsjøen og Sjodalen. Vegen innover er ikkje brøyta, men var hardtrakka og lett å gå på føtene. Ingrid Marie traska med, og sjølv om eg bar ho litt innimellom, gjekk ho det meste av vegen sjølv.

Gjesingvatnet var eit uoverkommeleg mål denne dagen, og det var heller ikkje meininga å gå heilt inn dit. Vi fann oss heller ein solvarm snøfri flekk i furuskogen og fyra opp eit lite bål og kosa oss med nista vår.

Dette er ikkje ei reklame for Bendit.

Ingrid Marie er veldig oppteken av at Solan skal få også, så halve nista gjekk til ein tilsynelatande sårt trengande hund. Vi hadde ein triveleg liten tur medan "karparten" av familien Berg Sødal hadde heimedag med kvild og middagslaging.

Solan ventar på nista si. Da er det best å gjera seg pen!

Det er gjerne litt strev før alle er klare for å kome seg ut døra når vi skal på tur, men etterkvart har vi fått ei viss rutine som gjer at det går nokså greit. Nå når våren er i gang og barflekkane syner seg i skogbotnen, er det med ein gong meir lettvint å ta med seg små ungar. Med ein gong vottane kan vera av ei lita stund, blir det lettare å leike seg og undersøke mose og harelort og kongler. Når ein senker ambisjonsnivået, så unngår ein også noko av stresset som fort oppstår når ungane skal dragast med lenger enn det som er langt nok. Det var ikkje mange hundre metrane vi gjekk denne dagen, men Ingrid Marie meinte at nå hadde vi gått frykteleg langt. Altså - langt nok!

Her nyt vi livet ved Tesse litt tidlegare i vinter. Så utruleg fine kan vinterdagane vera!

Øyvind og eg hadde barnefri nokre timar ein helgedag i mars, og parkerte bilen i Nordherad for å gå innover mot Skaihøe. Det var greit skiføre, fint vær og god utsikt mot Koppe og ned i Finndalen da vi kom opp på Ruphøe.

Utsikt ned mot Finndalen frå Ruphøe.

Vi rakk ikkje Skaihøe denne gongen, men det får stå på lista over ønskjeturar til ein annan gong. Innover her hadde eg ikkje gått før, men dette er eit fint fjellområde som også er brukt som vinterbeite for villreinen i Ottadalen villreinområde. Reinen såg vi ingenting til, bortsett frå gul snø og reinsmøkk. Vi kunne sjå at det hadde gått ras fleire stader innover fjellet, og fortsatt er det best å vera forsiktig i brattare lende.

Juleturar i Vågå og Randsverk, 2012

Jula har tidlegare vore tid for tur, men litt mindre dei siste åra. Denne jula føltes det bra å ha fri til å ta turen ut! Etter rolege dagar innomhus heime juledagen og andredagen, vart det fleire turar ut i frisk luft resten av jula.

Tredje dag jul var Øyvind på tur saman med Solan, medan eg var heime med ungane og kun tok turen ut for å gå på butikken den dagen. Slik var det. Eller, vi var med og køyrde Øyvind oppi Skogbygda, der Ingrid Marie gjekk sine 20 meter på ski med julenye skistavar. Øyvind og Solan gjekk turen frå bommen på Slådalsvegen via Rishovda og ned til Vines og Lundalykkja.

Solan liker å trekke, og gjorde ein god jobb framfor pulken på turen. Ingrid Marie og eg sat og åt den sist knuste pepparkakeelgen ved vindauget i gangen heime då Øyvind kom akande på pulken ned Gardsøyjordet om ettermiddagen. Det er ikkje verst å bu slik til at ein kan ta skia heilt heim sjølv om ein bur i sentrum.

Den femte dagen i jula hadde vi barnefri! Barnefri i heile fire timar - det seier seg sjølv at tida måtte nyttast godt. Vi tok bilen opp til Synslia, eg smurde med rosa, og straffa var å gå på hendene oppover lia. Øyvind krusa som alltid oppover på sine smørefrie plankar. Vi tok vegen til venstre for den nedfalne plassen Nedre Bakken, oppover mot Rognhøe og inn Krossdalen. Frå der fulgte vi fjellsida austover mot Kleivhøe. Det bles og var til tider kvit sikt. Snøen bar stort sett godt, men fleire stader var det sprekker i snøen og til dels store snøskalvar. På nordsida av Strondseterhøe hadde det gått eit ras, så det er tydeleg at det er lurt å halde seg borte frå hellingane når ein traskar i fjellet om dagen.

Oppi snaua var snøen gulflekka ispedd brunsvarte kuler. Reinlaven var tynnsliti av beiting av reinen som for tida går i Heimfjellet. Solan tykte sjølvsagt det lukta fortreffeleg, og var rimeleg retningsustabil i selen gjennom reinstrakket. Vi var oppom Kleivhøe ein liten tur, og frå der er det god utsikt nordover Vågåvatnet, innover Nordheringsfjellet og mot bygda.

Turen nedover att gjekk langs bekken aust for det som på kartet heiter Risbrothaugen. I bjørkeskogen nedover lia var det lassevis med snø. Det er artig med mykje snø gjennom skogen slik, trea var snøtunge og skogen stille. Vi dels traska og dels rende oss nedover lia, til vi kom inn på skogsbilvegen som går langs Strondlie, og kom att på Bergeenden øvst i Kveom.



Ikkje før her vart nista opna, og kakuskive med gräddost, spekepølse og purre gjekk ned på høgkant saman med Bounty og Gjendekjeks. Så fekk vi bilskyss ned att til to glade ungar, før vi henta att bilen i Synslia.



Vi tippar at det ikkje er mykje folk i dette området vinterstid, men det er merka turstigar frå Synslia. Fint og variert snaufjell, snøtung bjørkeskog, opne myrer og utsikt ned i dalen gjorde dette til ein veldig fin barnefri dag.

Sjette dag jul reiste vi til Randsverk, vi reiser ofte til Randsverk når vi skal ut. Her er det fint skogsterreng og gode moglegheiter for bålfyring. Det er fint å gå innover Fuglesetervegen, som er vegen frå Randsverk innover mot Glitterheim.

I Randsverk var det fleire grader kaldare enn nede i bygda, og det tok ikkje veldig lang tid før Ingrid Marie fraus på føtene slik ho ofte gjer når vi er ute på tur om vinteren. Det er ei utfordring å halde varmen i toåringen, og særleg føtene er utsett. Derfor var det ein skikkeleg nedtur (i sær for Øyvind som er familiens sjølvautoriserte bålfyrar som fører eit strengt regime ikring bålet si utforming) at han ikkje fekk fyr på bålet før vi måtte gå attende fordi vesla fraus.

Dette var Jo Amund sin fyrste tur i pulk, og når han fyrst somna, gjekk det veldig fint. Han var god og varm i skinnfellen sin da turen var over. Denne dagen var Fuglehøe farga gulkvit av sola, og nede i skogen var det blått vinterljos. Slike fine vinterdagar håper vi på mange av utover vinteren!